Toen onze Wannes een kleuter was, kozen we voor een kleuterschool waar we ons thuis voelden, maar ook waar de mogelijkheid bestond om school te lopen tot het einde van het 6de middelbaar. Goed, op het moment dat je kind 2,5 jaar is weet je niet waar zijn studiepad naartoe zal leiden. Dat weet niemand. Je mag nog de beste intenties hebben.
Maar dat het zo’n helse tocht zou worden, had ik niet verwacht. Toen onze Wannes in het 5de leerjaar zat, zijn we op scholentocht geweest. Alle scholen in de buurt hebben we afgeschuimd. Waar zou onze nonchalante filosoof zich kunnen thuis voelen en zich verder kunnen ontwikkelen? Waar zou hij zich goed voelen? Waar zou hij tot volle ontplooiing kunnen komen en zijn talenten optimaal kunnen benutten? Geen evidente keuze. Een (school)jaar later, moesten we hem aanmelden voor twee scholen en kamperen voor de andere school. Een hallucinante situatie. En helaas is het vandaag nog steeds hetzelfde liedje.
De eerste horde was genomen: de aanmelding. Nu was het afwachten, met een klein hartje. De computer zou bepalen wie een plaats kreeg en wie niet. Het lot zou beslissen. 6 weken later volgde de beslissing: ‘Uw kind wordt geweigerd’. Vreselijk! In de school van onze 1ste keuze stonden we op de 77ste plaats van de wachtlijst, in de school van de 2de keuze op plaats 34. Ik was op het werk toen de mail binnen stroomde. Mijn wereld stond een paar uur stil. Precies of onze 11-jarige had een strafblad, een crimineel verleden. Ik moest aan mijn zoon vertellen dat hij geen plaats had op de school van zijn voorkeur, bij zijn vrienden. In de school van onze 3de keuze (waar we gekampeerd hadden), was er wel een gegarandeerde plaats. We konden eigenlijk niet klagen.
Ik was kwaad. Ik vond het oneerlijk. Ik was teleurgesteld in de beleidsmakers die dit hadden uitgevonden. Ik voelde me machteloos en kroop dezelfde avond nog in mijn pen.
***
Open brief aan (toenmalig) minister van onderwijs
Onze zoon zit al 9 jaar op dezelfde school. Doorstroom naar de middelbare school op dezelfde campus (noot: met ander inschrijvingsnummer dus nieuwe inschrijving was noodzakelijk) leek een evidentie en was een doordachte keuze: kwalitatief onderwijs, studierichtingen die aansluiten bij de interesse van onze zoon, kleinschalige school en in laatste instantie ook nog vrienden die zouden volgen. Niet dat dit laatste het doel was, wel iets dat mooi meegenomen is. Het aanmeldingssysteem waar onze scholengemeenschap voor koos, zou een klein administratief gegeven zijn. De school had nooit eerder te maken met een wachtlijst. De directeur had er bijna zijn hand voor in het vuur gestoken. Gelukkig heeft hij dat niet gedaan of hij had vandaag een gehavende hand.
Vandaag (noot: in 2019) kregen we het resultaat van de aanmelding: “Je meldde je kind aan via ons centraal aanmeldingssysteem. Jammer genoeg hebben wij geen plaats kunnen toewijzen. Je kind komt op de wachtlijst terecht voor de school/scholen van jullie keuze. Mocht er een plaats vrijkomen, dan contacteert de school jou zelf. Voor school van keuze 1: wachtlijst plaats nummer 77 (voor een school met 144 plaatsen); voor school van keuze 2: wachtlijst plaats nummer 34.”
Gewoon een droog bericht met het resultaat van een computer die bepaalt waar je kind de komende jaren school zal lopen. Geen motivering, geen uitleg. Valt dit eigenlijk onder de definitie van een “eenzijdige administratieve rechtshandeling” die dus zou moeten gemotiveerd zijn? Ik laat het open.
Ooit, toen ik rechten studeerde, vertelde mijn intussen overleden professor staatsrecht mij dat er zoiets bestaat als het “Recht op vrij onderwijs”. Ik citeer onze (in deze verkiezingstijden fel besproken) Grondwet:
Art. 24
§ 1. Het onderwijs is vrij; elke preventieve maatregel is verboden; de bestraffing van de misdrijven wordt alleen door de wet of het decreet geregeld.
De gemeenschap waarborgt de keuzevrijheid van de ouders.
De gemeenschap richt neutraal onderwijs in. De neutraliteit houdt onder meer in, de eerbied voor de filosofische, ideologische of godsdienstige opvattingen van de ouders en de leerlingen.
(…)
§ 2. Zo een gemeenschap als inrichtende macht bevoegdheden wil opdragen aan een of meer autonome organen, kan dit slechts bij decreet, aangenomen met een meerderheid van twee derden van de uitgebrachte stemmen.
§ 3. Ieder heeft recht op onderwijs, met eerbiediging van de fundamentele rechten en vrijheden. De toegang tot het onderwijs is kosteloos tot het einde van de leerplicht.
Alle leerlingen die leerplichtig zijn, hebben ten laste van de gemeenschap recht op een morele of religieuze opvoeding.
§ 4. Alle leerlingen of studenten, ouders, personeelsleden en onderwijsinstellingen zijn gelijk voor de wet of het decreet. De wet en het decreet houden rekening met objectieve verschillen, waaronder de eigen karakteristieken van iedere inrichtende macht, die een aangepaste behandeling verantwoorden.
§ 5. De inrichting, erkenning of subsidiëring van het onderwijs door de gemeenschap wordt geregeld door de wet of het decreet.
Naïeve student zijnde vond ik het destijds een mooi principe. De realiteit toont dat het toch wat anders in elkaar zit. De zinsnede “de gemeenschap waarborgt de keuzevrijheid van de ouders”, kreeg vandaag een wrange bijklank. Kinderen die “onze” school als 1ste keuze opgaven, zijn er niet allemaal bij. Kinderen die de school als plan B hebben geselecteerd, zijn er soms wel bij. Bij andere kinderen: vice versa. Kortom, velen ongelukkig, sommigen uitverkoren. Welk systeem je ook invoert, het zal nooit waterdicht zijn. Maar systemen moeten vooral ondersteunen, het werk vergemakkelijken, …
Kinderen zijn de toekomst van ons land, onze wereld, de economie. Het is onze plicht als ouder, maatschappij én politiek om ervoor te zorgen dat we hen klaarstomen om in deze wereld te kunnen functioneren. We hebben het elke dag over veerkracht, over de strijd tegen stress en burn-out. Welnu, dat begint al in de kindertijd. We moeten er voor zorgen dat het welzijn van onze kinderen gevrijwaard wordt. Niet door hen als een nummer te beschouwen in een computersysteem. Wel door te kijken naar wat elk van hen waard is, waar ze goed in zijn, waar ze nog kunnen groeien, welke weg ze kunnen bewandelen en welke school hen het best op dit pad kan begeleiden.
Vandaag slaagde u erin om het decreet goed te keuren dat het aanmeldingssysteem verplicht voor secundaire scholen met een capaciteitsprobleem. Wel, als u als minister nog 1 daad zou kunnen stellen voor de verkiezingen van 26 mei, trek het decreet dan terug in. Laat ons kamperen voor de school waar we bewust voor kiezen. En als dat geen optie is, voer dan het aanmeldingssysteem in voor alle scholen (ongeacht het capaciteitsprobleem), stel 1 inschrijvingsdatum vast en zorg dat voor elk kind maar 1 inschrijving tegelijkertijd kan (eventueel met een keuzelijst).
Onze kinderen zijn uw en onze toekomst!
***
Deze aanmeldingshistorie was in 2019 een moment van crisisbeheer. Wannes zag al zijn vrienden vertrekken naar dezelfde school. Hij moest samen met een ander vriendinnetje naar de school van zijn 3de keuze. Het moest en we zijn er uiteindelijk vol voor gegaan. Al was het absoluut geen gemakkelijke periode, ook niet toen het schooljaar van start ging en er eigenlijk geen weg terug was.
De eerste 2 maanden liep onze 12-jarige filosoof heel ongemakkelijk rond. We hadden veel woordenwisselingen, veel discussies, slaande deuren. Gelukkig hadden we nieuwe binnendeuren laten plaatsen. Zo’n model dat geen lawaai maakt als je ze dichtslaat. Een groot voordeel als je puberende jeugd in huis hebt. Er zat veel frustratie in dat 12-jarige lijfje, terecht. Een aanmeldingssysteem dat beslist over je lot, niet over je toekomst. Een aanmeldingssysteem dat de administratieve last moet verminderen, maar tegelijkertijd inhakt op de toekomst van een kind.
Tot op vandaag is dit de (harde) realiteit. En het systeem wordt elk jaar erger want iedereen gokt op verschillende paarden (hoe zou je zelf zijn?) waardoor de wachtlijsten steeds langer worden en muurvast komen te zitten.
Het was een onverwacht pad, een ongekende weg. Meer voor Wannes dan voor ons. Maar hij kwam op zijn pootjes terecht. Hij heeft nieuwe vrienden gemaakt. Hij heeft zijn plaats gezocht. En wat belangrijk was: hij is goed opgevangen op zijn school. Er was begrip voor zijn situatie.
Ik blijf kritisch ten aanzien van situaties als deze. Ik zal blijven vechten voor een betere en rechtvaardiger wereld, zelfs al weet ik bij voorbaat dat ik te klein ben om te winnen. Choose your battles wordt me vaak gezegd. Wel ja, het is een battle, maar ik wil het niet zomaar opgeven. Ik ben kritisch ingesteld. Ik heb een hoog rechtvaardigheidsgevoel, ook ten aanzien van die dingen die ik niet kan veranderen. En ik wil het blijven opnemen voor al die ouders en kinderen die vandaag, 2 jaar later, in hetzelfde schuitje zitten als wij 2 jaar geleden. Computersystemen zijn middelen om het ons gemakkelijker te maken, niet om ons leven te bepalen.
En dan mag ik nog niet klagen: mijn zoon kan goed mee en heeft veel mogelijkheden. Er zijn veel schrijnender situaties. En dat is waarom ik kritisch wil blijven.